Handelingsgericht werken

Handelingsgericht werken is een systematische en doelgerichte aanpak om het onderwijs beter af te stemmen op de onderwijsbehoeften van leerlingen. HGW is gebaseerd op zeven principes, waaronder het werken vanuit doelen, het aansluiten bij onderwijsbehoeften, en het betrekken van ouders en leerlingen. Deze aanpak richt zich op de vraag: "Wat heeft deze leerling nodig om zich verder te ontwikkelen?" Het referentiekader voor onderwijskwaliteit en HGW sluiten nauw op elkaar aan. Zo hebben het ROK en HGW een gemeenschappelijke focus: het verbeteren van het onderwijs door systematische evaluatie, afstemming, en het realiseren van kwaliteit. 

In het ROK vormen resultaten en effecten een cruciaal onderdeel van het kwaliteitsbeeld. HGW sluit hierbij aan door doelen te stellen voor zowel groepen als individuele leerlingen. Door de evaluatie van resultaten (ROK) te koppelen aan de gestelde doelen (HGW), wordt inzicht verkregen in de mate waarin onderwijsbehoeften worden vervuld en doelen worden behaald.

Handelingsgericht werken (HGW) en R4 van het referentiekader voor onderwijskwaliteit (ROK) - "De school stimuleert de studievoortgang van elke lerende" - kunnen op verschillende manieren aan elkaar gekoppeld worden. Beide concepten delen het uitgangspunt dat onderwijs afgestemd moet worden op de behoeften en mogelijkheden van de leerling, met als doel maximale studievoortgang. 

• Onderwijsbehoeften centraal stellen (kern van HGW): Onderwijsbehoeften van de leerling zijn leidend, en interventies worden hierop afgestemd. Door de onderwijsbehoeften van leerlingen te begrijpen en hierop in te spelen, kan de school de studievoortgang stimuleren. Dit kan bijvoorbeeld door flexibel om te gaan met instructieniveaus, differentiatie in de klas, en extra ondersteuning waar nodig.

Voorbeeld: Als een leerling moeite heeft met begrijpend lezen, kan HGW leiden tot een specifieke aanpak zoals kortere teksten of begeleide leesstrategieën, waardoor deze leerling zijn voortgang op dat gebied verbetert.

• Doelgericht werken: HGW richt zich op het stellen van concrete en haalbare doelen voor elke leerling. De voortgang wordt gestimuleerd doordat het onderwijs planmatig en met duidelijke doelen werkt. Leraren monitoren regelmatig of doelen worden behaald en passen hun aanpak aan waar nodig.

Voorbeeld: Een leerling die streeft naar een bepaald niveau in rekenen, krijgt een gepersonaliseerd leerplan                      met meetbare doelen. Deze doelen worden continu geëvalueerd, waardoor succeservaringen ontstaan.

• Samenwerken met ouders en leerlingen:  HGW benadrukt het belang van samenwerking met ouders en leerlingen. Zij worden actief betrokken bij het proces. De studievoortgang van de leerling wordt bevorderd doordat er een gezamenlijk begrip ontstaat van wat nodig is om succes te behalen. Ouders en leerlingen voelen zich gehoord en gemotiveerd om mee te werken.

Voorbeeld: Een leerling met motivatieproblemen wordt betrokken bij gesprekken over leerdoelen. Samen met ouders en de mentor worden strategieën opgesteld, zoals een beloningssysteem of praktische ondersteuning thuis.

• Systematisch en transparant werken: Leraren werken volgens een cyclisch proces: waarnemen, begrijpen, plannen, uitvoeren en evalueren. Deze systematische aanpak zorgt ervoor dat geen leerling uit beeld raakt en dat alle acties gericht zijn op het verbeteren van de voortgang.

Voorbeeld: In een groep worden leerlingen systematisch gevolgd met behulp van observaties en toetsresultaten. Een leerling met een achterstand krijgt na analyse een individueel handelingsplan, gericht op het wegwerken van hiaten.

• Focus op mogelijkheden en successen: HGW benadrukt de focus op wat een leerling wél kan in plaats van op beperkingen.Door te kijken naar talenten en sterke punten van de leerling, wordt motivatie gestimuleerd en kan een betere studievoortgang worden bereikt.

Voorbeeld: Een leerling met dyslexie excelleert in wiskunde. Door zijn sterke punten in te zetten, bijvoorbeeld door hem een leidende rol te geven bij groepswerk in dat vak, groeit zijn zelfvertrouwen en motivatie voor andere vakken.

• Data-informering: Beslissingen worden genomen op basis van objectieve gegevens (bijv. toetsresultaten, observaties). Deze data-gedreven aanpak helpt bij het stimuleren van de studievoortgang door gericht in te grijpen op basis van feiten.

Voorbeeld: Een schoolteam analyseert de resultaten van periodieke toetsen en signaleert dat bepaalde groepen leerlingen achterblijven. Hierop worden gerichte interventies toegepast, zoals extra oefensessies of bijles.

Besluit

HGW sluit naadloos aan bij R4 van het ROK doordat het een gestructureerde, doelgerichte en leerlinggerichte aanpak biedt. Door onderwijsbehoeften te identificeren, doelen te stellen, samenwerking te zoeken en systematisch te werken, kan de studievoortgang van elke leerling optimaal worden gestimuleerd.